به وبلاگ "حق المبین" خوش آمدید

نظر برخی دیگر از مورخان‏با نگرشی سریع بر اقوال مورخان درباره درگذشت امام(ع) به بررسی ناهماهنگی گفته‏ها و نقطه نظرهایشان خواهیم رسید.

عده‏ای در این باره فقط خود حادثه را گزارش کرده‏اند ولی هیچگونه ذکری از علت آن ننموده‏اند و فقط بر سبیل تردید چنین آورده‏اند: «گفته می‏شود که او مسموم شد و درگذشت‏» (مانند یعقوبی در جلد دوم ص 80 از تاریخش).

نظر دسته سوم‏عده‏ای دیگر مسموم شدن امام را پذیرفته‏اند ولی معتقدند که این جنایت‏به دست عباسیان صورت گرفت. سید امیر علی دارای همین عقیده بود که احمد امین نیز بدان اشاره کرده. ⁽⁴⁾

برای این نظر سند تاریخی جز آنچه که «اربلی‏» نقل کرده، وجود ندارد. وی عبارتی مبهم در این باره نوشته: «چون دیدند که خلافت‏به اولاد علی انتقال یافته علی بن موسی را سم دادند و او در رمضان به طوس درگذشت‏» ⁽⁵⁾.

نظر چهارم‏برخی نیز گفته‏اند امام به دست مامون مسموم گردید ولی این به رهنمود و تشویق فضل بود.

به نظر ما مامون هرگز نیازی به تشویق یا راهنمایی برای انجام این کار نداشت، چه خود موقعیت امام را بخوبی احساس می‏کرد. روشن است که این نظریه برای تبرئه مامون ابراز شده، چه فضل مدتها پیش از امام به دست مامون کشته شده بود. از این گذشته، چگونه می‏توان باور کرد که مامون این جنایت را تنها به خاطر خوشایند فضل انجام داده و خودش هیچگونه تمایلی بدان نداشته است!

نظر پنجم‏برخی دیگر گفته‏اند که امام به مرگ طبیعی درگذشت و هرگز مسمومیتی در کار نبود. برای اثبات این موضوع دلایلی ذکر کرده‏اند.

یکی از این افراد «ابن جوزی‏» است که پس از نقل قول از دیگران که نوشته‏اند پس از یک استحمام در برابر امام(ع) بشقابی از انگور که بوسیله سوزن زهرآلود مسموم شده بود، نهادند و او با تناول انگورها مسموم شده بدرود حیات گفت، ابن جوزی می‏نویسد که این درست نیست که بگوییم مامون عامل مسموم کردن وی بوده باشد. چه اگر اینطور بود پس چرا آنهمه در مرگ امام ابراز حزن و اندوه می‏کرد. این حادثه چنان بر مامون گران آمد که از شدت اندوه چند روز از خوردن و آشامیدن و هر گونه لذتی چشم پوشیده بود. ⁽⁶⁾

البته عبارت ابن جوزی حاکی از آن است که مسموم شدن امام را پذیرفته ولی منکر آنست که مامون عامل این جنایت‏بوده باشد.

«اربلی‏» نیز به پیروی از ابن جوزی همین عقیده را ابراز کرده و همانگونه بر گفته خویش دلیل آورده است.

احمد امین نیز از کسانی است که معتقدند کسی غیر از مامون بود که سم را به امام خورانیده، چه او حتی پس از مرگ امام و ورودش به بغداد هنوز جامه سبز می‏پوشید و بعلاوه، مامون با علما درباره برتری حضرت علی(ع) مباحثه می‏کرد ⁽⁷⁾

دکتر احمد محمود صبحی نیز چنین پنداشته که داستان مسمومیت امام رضا(ع) از مطالب ساختگی شیعه است که هرگز بین موقعیت امام در نزد مامون که از آن همه ارجمندی برخوردار بود با خورانیدن سم به او، تناقضی احساس نمی‏کنند. ⁽⁸⁾

دلایل کسانی که در تبرئه مامون از جنایت‏سم خورانی سعی کرده‏اند، به شرح زیر خلاصه می‏گردد:

1 - پیمان ولیعهدی که به موجب آن امام پس از مامون به خلافت می‏رسید.

2 - بزرگداشت‏شان امام و تایید شرف و علم و فضیلت وی و ارجمندی خانواده‏اش.

3 - به همسری وی در آوردن دخترش که خود عامل تحکیم دوستی میان آن دو بود.

4 - استدلال مامون بر برتری علی(ع) در برابر علما.

5 - ابراز اندوه فراوان پس از درگذشت امام بطوری که از خوردن و آشامیدن و دیگر لذتها روی گردانده بود.

6 - دفن کردن امام در کنار قبر پدرش رشید، و اینکه او خود بر جسد وی نماز گزارد.

7 - پس از درگذشت امام، او همچنان لباس سبز می‏پوشید حتی پس از ورودش به بغداد.

8 - پیوسته با علویان به رغم اقدامهای مکرر بر ضدش، مهربانی می‏نمود.

9 - خلق و خوی مامون به او اجازه چنین جنایتی نمی‏داد.

10 - مسمومیت امام از جعلیات شیعه است.